Anna Laudel İstanbul, 6 Mart – 27 Nisan 2025 tarihleri arasında çağdaş tekstil sanatının dünyadaki öncü isimlerinden Belkıs Balpınar’ın “Zamanla Dokunanlar” isimli retrospektif sergisine ev sahipliği yapıyor. Tasarımcı, müzeci, antik kilim araştırmacısı ve sanatçı Belkıs Balpınar’ın 1986 yılında kendi sanat pratiğine dönüş yaparak 2024 yılına dek ürettiği yaklaşık 20 eserlik bir seçki izleyici ile buluşuyor. Balpınar, geleneksel kilim dokuma (düz yaygı dokuma) tekniğini güncel sanatla buluşturarak, deneysel bir dokuma tekniği geliştirdi. Estetik bir devrim yaratan Balpınar’ın tüm dönemlerinden eserlerini bir araya getiren “Zamanla Dokunanlar” sergisi, 1986 yılından günümüze uzanan sanatsal birikimine ve pratiğine ışık tutuyor.
“Zamanla Dokunanlar” sergisi, renkler, sembolik motifler ve dokuma tekniği konularındaki uzmanlığı ve derin bilgisi ile tekstil sanatına hem biçimsel hem de teorik yeni yöntemler sunan Balpınar’ın, öncü, araştırmacı ve yaratıcı kimliğine de vurgu yapıyor. Sanatçı, Anadolu kültürünün en eski sanatlarından olan kilim dokumasını geleneksel formlarından uzaklaştırarak zaman, mekân, boyut ve uzam anlamında özgürleştiriyor.
(Sanatçının ve Anna Laudel’in izniyle).
Özgün sanatçının yeni boyutlar yaratan farklı dokuma teknikleri bir sergide buluşuyor. Balpınar, olağanüstü bir yaratıcılıkla dokuma işlemi sırasında yapıtların belirli kısımlarının kasıtlı olarak dokunmadan bırakıyor. Bu dokunmamış iplikler tasarımları iki boyutlu düzlemden üçüncü ve dördüncü boyuta taşıyor. Albert Einstein’ın zaman ve hızın algılanması mümkün olmayan bir uzamda gösterildiği dördüncü boyut kavramından etkilenen Balpınar, heykelleştirdiği dokumalarının içeriğinde de farklı boyutlarda spiral formlarıyla kosmosu ifade ediyor ve evren, doğa ve insan biyolojisindeki karmaşıklığın içinde olan formları, hareketleri, yörüngeleri en sade haliyle gösteriyor. Halı ve kilim dokuma tekniklerini melezleyerek yarattığı deneysel dönüşümler, Balpınar’ın kendine özgü dilini oluşturuyor.
Hadiye Cangökce, Anna Laudel’in izniyle.
Zamanla Dokunanlar
Anna Laudel İstanbul, Belkıs Balpınar’ın retrospektif sergisine İtalya merkezli dünyanın önde gelen sanat yayınevi SKIRA’dan çıkan “Belkıs Balpınar: Through Woven Times” isimli kitabı da eşlik edecek. Neredeyse yüz yıldır sanat alanında dünya çapında önemli bir otoriteyi de temsil eden SKIRA, İngilizce, Fransızca, İtalyanca ve Arapça dillerinde 250 başlıkla önde gelen bir yayınevi. Ürettiği eserler, kilim üzerine yazdığı kitaplar ve makalelerle hem Türkiye’de hem de uluslararası sanat alanının en seçkin isimleriyle birlikte gösterilen, Belkıs Balpınar’ın dünya sanatının en seçkin isimleri ile birlikte sunulacak kitabı sanatsal kariyerinde önemli bir evre.
Sanatçının SKIRA’dan çıkan “Belkıs Balpınar: Through Woven Times” isimli kitabın editörlüğü Türk sanat dünyasının en önemli araştırmacı, sanat yazarı ve eleştirmenlerinden biri olarak gösterilen Dr. Necmi Sönmez’e ait. Sönmez editörlüğünde hazırlanan kitap, geleneksel “kilim” dokuma tekniğini modern bir görsel dile dönüştüren sanatçının pratiğini zengin görsel içeriklerle irdeliyor. Necmi Sönmez, kitabı Almanya ve İspanya’da sanat tarihi, müzikoloji ve Alman dili ve edebiyatı alanında uzman Dr. Sabine Maria Schmidt ile birlikte kaleme alıyor. Schmidt, birçok ülkeden önemli sanatçılarla ilgili grup ve monografik katalogların editörlüğünü yaptı ve sanat dergileri ile gazetelere düzenli katkılarıyla öne çıkıyor. Kitapta ayrıca Zeynep Eray’ın kaleme aldığı sanatçı kronolojisi de yer alıyor.
Anna Laudel’in izniyle.
Belkıs Balpınar
Belkıs Balpınar, 1941 yılında Eskişehir’de doğmuş öncü bir tasarımcı, müzeci, antik kilim araştırmacısı ve sanatçıdır. 1963 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) Tekstil Bölümü’nden mezun oldu. 1968 yılına kadar Sümerbank’ta halı desen tasarımcısı olarak çalışmış ve bu, onun halılarla başlayan ve sonrasında kilimlere yönelen yolculuğunun başlangıcını oluşturmuştur.
Balpınar, 1968-1973 yılları arasında Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nin Halı ve Kilim Bölümü’nde küratörlük yapmıştır. 1979 yılında Vakıflar Halı Müzesi’ni kurmuş, 1981’de ise, Vakıflar Kilim ve Düz Dokuma Yaygılar Müzesi’ni açmıştır. 1983 yılında emekli olduktan sonra kendi tasarımlarını geliştirerek yeni estetikler ve deneysel dokuma teknikleri yaratmıştır. Belkıs Balpınar, aynı zamanda çok sayıda uluslararası yayına imza atmış, Anadolu kilimleri ve halıları üzerine kitaplar yazmıştır.
Sanatçının bilim ve kozmolojiye olan ilgisi, tasarımlarında bilimsel imgeleri çağrıştırarak tekrar eden motiflerde kendini gösterir. Geleneksel düz dokuma desenlerini ve yüzyıllık dokuma tekniklerini hayal gücüyle harmanlayarak, Balpınar gerçeklik algısını manipüle eden soyut tasarımlar yaratır. Kendi geliştirdiği ‘Dokuma-ma’ (Un-weaving) adlı yenilikçi tekniğiyle, tasarımlarında serbest iplikler bırakarak negatif alanlar oluşturur ve böylece eserlerini iki boyutun sınırlarını aşarak üçüncü boyuta taşır.
Sanatçının her işi türünün tek örneği olup, galeri ve sergilerde sergilenmek üzere dokutuluyor. Belkıs Balpınar ayrıca bölgeye özgü ve özel kurumsal sanat projeleri için de sipariş üzerine parçalar üretiyor. Washington DC’deki Dünya Bankası binasının giriş duvarları, Suudi Arabistan’daki Aramco Center’ın duvarları ve New York’taki Marmara-Manhattan Oteli için 80 parça tasarlamıştır. Eserleri, New York’taki Modernist Sergisi ve Miami’deki Art Basel Fuarı gibi önemli sergilere dahil edilmiştir. Ayrıca, İstanbul Modern Sanat Müzesi koleksiyonu ve Miuccia Prada, Bernard Chappard ve Al Gore gibi önemli müze ve kişisel koleksiyonlarda yer almaktadır. Balpınar, 2006 yılından beri Bodrum’da yaşamakta ve çalışmaktadır.
Necmi Sönmez
Necmi Sönmez (1968, İstanbul) Mainz, Paris, Newcastle, Frankfurt üniversitelerinde Sanat Tarihi eğitimi aldı. Heykeltıraş Wolfgang Laib üzerine yazdığı doktorasını 2000’de Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi’nde tamamladı. Resim eleştirileri, söyleşi ve çevirileri Türkçe olarak 1986’dan itibaren “Cumhuriyet”, “Milliyet Sanat”, “2000’e Doğru”, “Gergedan”, “Argos”, “Yazın”, “Arredamento Mimarlık”, “Sanat Dünyamız”, “Virgül”, “Radikal”; Almanca olarak 1990’dan itibaren “Neue Bildende Kunst”, “Kunstzeitung”; İngilizce olarak 1992’den itibaren “Flash Art”, “Balkan Media”da yayımlandı. 1995’ten itibaren sergi yapımcısı olarak Türkiye, Fransa, Almanya ve Hollanda’da sergiler organize etti.
Museum Wiesbaden ve Museum Moderner Kunst Stiftung Ludwig, Viyana’da küratör asistanlığı yaptıktan sonra Essen’de Folkwang Müzesi’nde (2001-2006) Çağdaş Sanat Bölümü’nün küratörlüğünü üstlendi. Sanatsal direktör olarak Kunstverein Arnsberg’de (2006-2009) görev yaptı. Alım Komitesi üyesi olarak FRAC Franche Comté’de (2007-2010) çalıştı. Halen bağımsız küratör ve sanat tarihçisi olarak Tate, Staatliche Museen zu Berlin, Deutsche Bank KunstHalle, Borusan Contemporary gibi kurumlarla birlikte projeler yürütüyor. 2015’ten beri SKIRA yayınevi (Milano) için bağımsız editör olarak çalışıyor.
